Robots in de chirurgie, die kennen we allemaal wel. Maar de nieuwe robot die we nog niet goed kennen heet MUSA. MUSA is speciaal ontwikkeld voor microchirurgie. Microchirurgie is een discipline waarin zeer bekwame reconstructieve chirurgen vaat- en zenuwverbindingen maken op structuren van onder de 1 millimeter.
Je kunt je voorstellen dat het leggen van een hechting in de wand van een vat met 0.3mm doorsnede een behoorlijke opgave is. Vandaar dat er eerder al een microscoop in het leven is geroepen om goed zichtbaar te maken wat je als chirurg eigenlijk doet. Dit draagt natuurlijk bij aan de precisie van de operatie, maar ook aan de motoriek van de mens zitten grenzen. Als we hele precieze bewegingen maken, worden er trillingen in de hand (tremor) zichtbaar en halen we maar een beperkte nauwkeurigheid. Nu zijn er uiteraard een aantal fantastische chirurgen met een goede motorische aanleg die dit, jaar in, jaar uit, geoefend hebben en hier heel bekwaam in zijn geworden. Maar er is ook een grote groep chirurgen die nog niet op dit punt is maar misschien wel preciezer zou willen handelen. MUSA is ontwikkeld om ervoor te zorgen dat de handen een precisie leveren die groter is dan de menselijke hand kan leveren, mede door de tremor eruit te filteren en de bewegingen te schalen. Wel behoudt de chirurg de volledige controle door de operatie uit te voeren met behulp van joysticks.
Nu vraag je je misschien af wanneer zo’n micro verbinding dan gemaakt wordt. Dit wordt in meerdere toepassingen gedaan. Na het verwijderen van een tumor of door trauma kan er een holle ruimte ontstaan in het lichaam, dit kan gereconstrueerd worden met lichaamseigen weefsel. Hierbij wordt er weefsel op een plaats van het lichaam weggehaald (waar het lichaam dit wel aankan) en vervolgens vastgemaakt op de plek die opgevuld moet worden. Om ervoor te zorgen dat het weefsel levensvatbaar is, moeten de bloedvaten bevestigd worden op het lokale vaatsysteem, daar komt microchirurgie aan te pas. Een andere toepassing is bij lymfoedeem. Dit kan optreden na een borstamputatie en is een zwelling door vochtophoping dat niet goed afgevoerd wordt. Door een nieuwe verbinding te maken in de lymfevaten, kan dit vocht weer afgevoerd worden waardoor de zwelling en pijn afnemen. Daarnaast kan er ook gedacht worden aan zenuwverbindingen die gelegd moeten worden na het snijden in een hand, of het aanhechten van een vinger. Uiteraard wordt er op veel meer plekken microchirurgie gedaan, denk bijvoorbeeld aan de hersenen of ogen en ook hier is precisie van groot belang.
De robot, MUSA, is ontstaan uit een samenwerking vanuit het MUMC+ en de Technische Universiteit Eindhoven (Tue). Chirurgen wilden graag microchirurgie doen met het Davinci systeem en kwamen er achter dat dit systeem te log was en met te grote krachten aangestuurd werd om de precisie operaties te doen. Samen met de TUe, een PhD student en de artsen uit MUMC+ werd dit probleem aangevlogen door een nieuw type robot te bouwen. Ondertussen is Microsure een op zichzelf staand bedrijf wat deze robot doorontwikkelt en er een industrieel product van maakt. De robot is compact zodat hij in iedere operatiekamer opgebouwd kan worden. De robot zorgt ervoor dat de chirurg met zijn eigen instrumenten kan werken en dat ook de bestaande microscoop erbij te gebruiken is. De instrumenten zijn als het ware in de robot te bevestigen. De arts kan comfortabel zitten en kan zijn handen laten rusten terwijl hij/zij de joysticks bedient. Er zijn ook bepaalde handelingen die met de hand lastig zijn, maar voor de robot niet. Zo draait het instrument gemakkelijk een aantal rondjes om zijn as.
De robot is momenteel CE gemarkeerd en er worden nu operaties mee gedaan in het MUMC+ in studieverband, zo wordt er lymfechirurgie gedaan en operaties aan de handen. Binnenkort wordt er gestart met behandelen van patiënten in meerdere ziekenhuizen in Europa. Van deze implementatie en samenwerkingen wordt geprobeerd zo veel mogelijk te leren, want uiteraard is een robot nooit af. Microsure heeft een groot ontwikkelteam en terwijl de huidige generatie geïmplementeerd wordt in de ziekenhuizen wordt er alweer gewerkt aan een nieuwer model, om te zorgen dat de ervaring voor de chirurg nog beter is, de ergonomie nog meer toeneemt en om de precisie van de robot verder te vergoten. Ook deze doorontwikkeling zal blijven, want de ambities zijn groot. Uiteindelijk is het doel dat microchirurgie toegankelijk wordt voor een grotere groep chirurgen en de kwaliteit waarmee microchirurgie uitgevoerd wordt naar een nog hoger niveau gebracht wordt. Daarnaast is het wellicht mogelijk dat er door de robot nieuwe behandelingen bedacht gaan worden.
Ook houdt het vanuit een technologisch perspectief niet op. Door de robot steeds slimmer te gaan maken, bijvoorbeeld met behulp van kunstmatige intelligentie (KI), kan de robot wellicht ingezet worden om de chirurg te begeleiden in de meest efficiënte manier van opereren. Ook zou er door middel van het integreren van beeldtechnologie en augmented reality extra informatie aan de chirurg gepresenteerd kunnen worden, bijvoorbeeld waar de lymfvaten zich precies bevinden of welke kwetsbare structuren ontweken moeten worden. Met zo’n opstelling zou zelfs aan de andere kant van de wereld geopereerd of geassisteerd kunnen worden, als er net iemand nodig is met de expertise die ver van huis is. Een heel stuk verder in de toekomst zou dit hechten compleet geautomatiseerd kunnen worden, maar het duurt nog wel even voordat we zo ver zijn, want alle risico’s daarvan moeten dan eerst geëlimineerd worden. Dus voor nu is en blijft de chirurg ‘in control’, met behulp van de robot om hem zo precies mogelijk te laten opereren en op die manier een zo goed mogelijke uitkomst voor de patiënt te realiseren.
