De zorg kan en moet veel groener. De klimaatcrisis volstrekt zich voor onze ogen, deze boodschap dringt zich inmiddels ook door in de zorgsector. We leven in cruciale jaren: verandering is nog mogelijk. Steeds meer zorgprofessionals staan dan ook op, waarschuwen voor de gezondheidsbedreiging die klimaatverandering vormt en zetten zich in voor verduurzaming van de zorg. Om de groene zorgprofessionals te verbinden en hun geluid duidelijk te laten horen is in maart 2021 de Groene Zorg Alliantie opgericht. De Groene Zorg Alliantie katalyseert de vergroening van de zorg door kennis te delen, te inspireren en een duidelijk standpunt in te nemen over duurzame zorg binnen en buiten de sector.
De Groene Zorg Alliantie is een koepelorganisatie van Green Teams en duurzaamheidscommissies- en organisaties binnen de zorg. Begonnen als bottom-up initiatief, vertegenwoordigt zij inmiddels meer dan 100 groene partijen, van student tot specialist, van wetenschapper tot (evidence-based) activist en van chirurg tot klinisch technoloog. Ook binnen de MedTech sector is deze verbinding een voorwaarde voor succes, waar dokter, ingenieur en industrie samen werken aan technologische ontwikkelingen met als doel de gezondheidszorg te verbeteren. Belangrijk onderdeel daarbij is toenemende mate duurzaamheid.
De klimaatcrisis en gezondheid
De zorg draagt substantieel bij aan de klimaatcrisis, terwijl klimaatverandering en snel veranderende ecosystemen een bedreiging voor onze gezondheid vormen. Denk daarbij bijvoorbeeld aan ondervoeding door mislukte oogsten, oversterfte bij extreme hitte, slachtoffers bij overstromingen en toenemende astmaklachten door de afnemende luchtkwaliteit door het steeds langere en intensievere pollenseizoen. Het is niet voor niks dat de WHO en de Lancet Countdown klimaatverandering noemen als de grootste gezondheidsuitdaging van de 21e eeuw.
In Nederland is de zorg voor 8% van de totale CO2-uitstoot verantwoordelijk. Met de Green Deal Duurzame Zorg zijn er afspraken gemaakt over bijdragen van de zorgsector aan het voorkomen van verdere schade aan het milieu, zoals het verminderen van de CO2-uitstoot en het stimuleren van circulair werken. Daarnaast is er veel winst te halen met het inzetten van duurzame technieken en technologieën. Door razendsnelle technologische ontwikkelingen komen er steeds meer mogelijkheden binnen de zorg. De uitdaging zit in het toegankelijk, betaalbaar en milieuverantwoord houden van deze ontwikkelingen.
Geavanceerde MRI-scans, augmented chirurgie-ondersteuning en patiënt-specifieke oplossingen met behulp van medische 3D printers: medische technologie is niet meer weg te denken uit de gezondheidszorg. Deze technologie heeft ons veel gebracht, maar zorgt ook voor duurzaamheidsvraagstukken, bijvoorbeeld door de toename in energieverbruik en dataopslag. Aan de andere kant kan de inzet van technologie ook juist bijdragen aan verduurzaming van de zorg. Denk bijvoorbeeld aan eHealth oplossingen die zorgen voor minder reisbewegingen en daardoor minder CO2-uitstoot.
Duurzame innovatie
Technologische medische innovaties zijn vaak een belangrijk speerpunten voor het toekomstbestendig, bereikbaar en betaalbaar houden van de zorg. Milieu-impact zou zonder twijfel aan dit rijtje moeten worden toegevoegd en verdient hierin een prominente rol. Alleen een milieuverantwoorde innovatie is een duurzame innovatie.
Toch is milieu-impact in de zorg voor zorgaanbieders nog vaak een ondergeschikt thema. Logisch, zou je kunnen zeggen, aangezien het primaire doel is om zorg van voldoende kwaliteit te leveren. Maar in hoeverre kunnen we verantwoorden dat deze kwalitatief goede zorg op de langere termijn bijdraagt aan de klimaatcrisis en daarbij aan gezondheidsschade voor een veel grotere groep dan deze individuele patiënt? Zou milieu-impact niet de randvoorwaarden moeten stellen voor nieuwe zorginnovaties? Vaak wordt wel de vraag gesteld hoe groot de toegevoegde waarde is en of deze opweegt tegen de kosten, maar niet wat de impact op de omgeving is. Naast de gezondheidseffecten, kosten, zou ook milieu-impact moeten worden meegenomen in de afweging of een innovatie zinvol is.
Niet altijd hoeft het wiel opnieuw uitgevonden te worden. Zo n is voor het terugdringen van de CO2-voetafdruk in zorggebouwen en -processen in 2019 een Expertisecentrum opgericht dat praktische kennis ontwikkelt en ontsluit (EVZ – Expertisecentrum Verduurzaming Zorg). Ook binnen verenigde verbanden in de Zorg zoals de Groene Zorg Alliantie wordt veel kennis over effectieve maatregelen gedeeld.
Werk samen
De weg naar groene zorg kan alleen bewandeld worden als alle partijen zich committeren aan de benodigde inzet: zorgverleners, ingenieurs, overheid, bestuurders, zorgverzekeraars, politici, patiënten en cliënten, producenten, leveranciers,burgers, enzovoort. En daar ligt zeker ook een unieke en belangrijke rol voor de MedTech sector. De professionals in deze sector hebben als voordeel dat zij vanuit een compleet andere hoek naar nieuwe zorginnovaties en toepassingen kijken. Zij denken vaak meer out-of-the-box, kunnen bestaande patronen loslaten en hebben de kennis en kunde om nieuwe technologieën te ontwikkelen die bijdragen aan een klimaatneutrale en circulaire transitie van de zorg. Met de creativiteit van de ingenieurs en de expertise van de groene zorgprofessional kan MedTech een belangrijke rol spelen op de weg naar een groen zorgsysteem. Belangrijk daarbij is om de verbinding te blijven zoeken met de rest van het groene zorglandschap in Nederland.
Ook een groen hart voor de zorg? Laat je inspireren, sluit aan bij een van de vele initiatieven over verduurzaming van de zorg of zet een initiatief op binnen uw eigen instelling/afdeling. Daarnaast ontmoeten we je graag op het eerste Groene Zorg Festival op 24 september! Een dag vol positieve energie, slimme oplossingen, groene inspiratie, kunstexposities, (h)eerlijk eten en special guests die je niet wilt missen.
Meer informatie over de Groene Zorg Alliantie en de aangesloten green teams en commissies? Kijk op www.groenezorgalliantie.nl
