De zomerdrug: lachgas

Lachgas, alleen maar lachen

Er valt niet aan te ontkomen: lachgas is populair. 54% van de uitgaanders tussen de 15 en 35 jaar gaf in 2016 aan weleens lachgas gebruikt te hebben [1]. Mede doordat het middel sinds 2016 onder de Warenwet valt (en niet meer onder de Geneesmiddelenwet), wordt het veelal niet beschouwd als drug, maar als onschuldig middel. Lachgas is een kleurloos, niet-irriterend, zoetgeurend en zoetsmakend gas. Het wordt al vanaf de 18e eeuw gebruikt om patiënten kortdurend onder narcose te brengen [1]. Tandartsen en ambulancepersoneel dienen lachgas van medische kwaliteit (lachgas vermengd met zuurstof) toe ter kortdurende pijnstilling aan hun patiënten. Lachgas wordt ook gebruikt in de levensmiddelenindustrie (slagroom) en in de autosport om het motorvermogen te verhogen. De patronen die vanuit deze velden beschikbaar zijn, zijn uiteraard niet medisch gekeurd. Het inhaleren van lachgas zorgt voor een korte en (soms) sterke roes. Vaak gaat de gebruiker de omgeving anders zien en klinken geluiden anders. Iemand kan ook lacherig worden, vandaar de naam ‘lach’ gas.

Momenteel komt het middel echter steeds vaker in het nieuws, omdat er wel degelijk schadelijke effecten kunnen optreden [2]. Voor de zomerhitte-editie van MT Integraal zetten we de risico’s op een rij.

Risico's

Het gas is erg koud; het direct innemen van lachgas vanaf de spuitbus kan leiden tot bevriezingswonden. Met name de lippen en mond lopen hier risico, maar ook de luchtwegen en longen kunnen gemakkelijk beschadigd worden. Daarom wordt het gast vaak opgevangen in ballonnen. Wellicht iets minder voor de hand liggend: wanneer in korte tijd veel ballonnen worden gevuld vanuit een tank, kan de tank zelf bevriezen.  Gebruikers lopen dan het risico bevriezingswonden oplopen tussen de benen, waar de tank wordt vastgeklemd.

‘Gelukkig’ zijn de meeste gebruikers hiervan op de hoogte, op veel internetfora wordt dit risico uitvoerig besproken [3-5]. Ook bij het inhaleren van lachgas vanuit een ballon bestaan er risico’s. Zuurstoftekort is het meest voorkomend. Flauwvallen of tintelingen zijn de voornaamste secundaire effecten van dit zuurstoftekort. Ook treedt er (tijdelijk) verlies van motorische controle op.

Wanneer lachgas wordt gebruikt door een verkouden gebruiker, bestaat er risico op trommelvliesschade. Het gas zet uit zodra het gas het patroon verlaat, en als er niet voldoende ontsnappingsruimte is in het hoofd van de gebruiker, zal het de kortste weg naar buiten zoeken. De toegenomen druk in het hoofd kan leiden tot rupturen van de trommelvliezen. Hoewel dit effect veelal omkeerbaar is en geen langetermijnschade oplevert, is het wel erg pijnlijk.

De langetermijneffecten van de niet-medisch gekeurde lachgaspatronen zijn nog niet bekend. Wat wel een bekend langetermijneffect van veelvuldig lachgasgebruik is, is myoneuropathie. Dit wordt met name veroorzaakt door een vitamine B12 tekort en uit zich in gevoelloosheid en/of tintelingen in de ledematen. Lachgas wordt via de longen opgenomen in het bloed, waar het gas een oxidatieproces in gang zet. Het kobalt-ion in vitamine B12 wordt onomkeerbaar geoxideerd en het molecuul verliest zijn co-enzymfunctie. Dit kan uiteindelijk leiden tot demyelinisatie, en daardoor verstoring van de zenuwgeleiding. Wanneer er minder werkzaam vitamine B12 beschikbaar is, kan dit ook leiden tot een verhoogde waarde van het aminozuur homocysteïne. Dit heet hyperhomocysteïnemie en is geassocieerd met atherosclerose en trombose [6]. Het veelvuldig gebruik van lachgas kan in extreme gevallen leiden tot een TIA of herseninfarct [7].

Een ander fenomeen dat lijkt op te treden maar waar nog geen gedegen onderzoek naar bestaat, is het meekomen van ijzerdeeltjes uit de patronen.

Indirecte risico’s zijn er met name bij gebruik in het verkeer. Van januari tot en met juli dit jaar waren er al 960 incidenten waarbij lachgas betrokken was [8],[9]. In heel 2018 waren dat er 380. Het tijdelijk verminderde bewustzijn en de verminderde motorische controle zijn niet de enige aanleidingen van incidenten in het verkeer; gevaarlijke capriolen worden ook uitgehaald om tijdens het rijden een ballon te pakken of aan de mond te zetten. Dit is dan ook reden genoeg voor Veilig Verkeer Nederland om een campagne tegen het gebruik van lachgas in het verkeer te beginnen [10].

Lachgas-loze zomer

Bent u of is uw puber nog steeds niet overtuigd dat lachgas gebruiken geen goed idee is? Wellicht helpt het volgende argument. Lachgas is namelijk ook erg schadelijk voor het klimaat. "Een ballon staat gelijk aan 15 kilometer autorijden of het verbranden van 1 liter benzine of diesel", zegt Milieudefensie [11]. Wij zouden zeggen: op naar een lachgas-loze zomer dus!