Leren en ontwikkelen rond medische techniek in perspectief

Medische techniek in de onderwijsketen

Recent zijn in de onderwijsketen (vmbo-mbo-hbo-wo)  meer opleidingen ontstaan gericht op het brede vakgebied medische techniek. Een overzicht geeft Tabel 1. Daarnaast werken mensen in de medische techniek met andere opleidingen.

Wat beweegt er op hoofdlijnen, als het gaat om techniek en technologie?

De ingenieur die nu afstudeert en belangstelling heeft voor de medische techniek, komt er niet meer met ‘moertje, boutje én chip’. Het vakgebied vraagt ingenieurs die zich bij vraagstukken ook richten op de zinvolle toepassing voor doelgroepen en hoe producten en diensten bijdragen leveren aan duurzamer opereren en verantwoord functioneren.  ‘Engineering’ nu vraagt om leren – of herleren – samenwerken, toepassingen, interculturele vragen aan producten herkennen, duurzaamheid integreren in de aanpak. [1]

Het Smart Industry jaarevent 4 februari jl. toont dat Industrie 4.0 multidisciplinair en multi-level is. Hierin actief zijn betekent oog en oor  hebben voor disciplines buiten je eigen discipline.  Een kei zijn in je eigen discipline voldoet niet. De kracht en uitdaging is het multidisciplinaire over te dragen in nieuwe omgevingen en naar studenten en hun leef- en denkwereld. Dit gaat zeker ook op voor de medische techniek.

 ‘Dokters, bemoei u met technologie?’ is een roep. Voor de medisch technicus niet altijd fijn. Maar juist deze maakt mee dat techniek nogal eens hapert. Niet omdat er iets kapot is, maar omdat de techniek door de verpleging, medici en ander assisterend personeel nog niet volledig wordt begrepen. Het samenspel van medische kennis en technische  kennis wordt belangrijker. Daarom de komst van de klinisch technologische opleidingen. Mensen zijn nodig die organisatiebreed met kunde handelen, gericht op verbeteren van processen, risico’s managen en coördineren wat betreft medische technologie. Het Convenant ‘Veilige toepassing van medische technologie in de ziekenhuizen’ heeft dit versterkt.

Binnen de beroepsvereniging VZI is er discussie of de medisch instrumentatie technicus als basis een mbo of hbo opgeleid iemand moet zijn. Medische techniek is een essentiële pijler in het geheel van zorg en daarbij behorende processen.  Persoonlijk denk ik dat daarbij taken en verantwoordelijkheden zijn te onderscheiden die zich bewegen op mbo – hbo – wo niveau.

De Smart Medische Technologie brengt met mobile- en e-health en medische 3D-printing nieuwe toepassingen en producten. Nieuwe beheer- en onderhoudsconcepten voor de medische techniek zijn mogelijk met toepassing van Radio Frequentie Identification technologie (RFID).[2]  De medische technologie branche constateert dan ook een toenemende differentiatie naar soort product en toepassing en daarbij noodzakelijke opleiding. Vanuit afnemers en overheid is veel druk en vraag naar e-learning. Kennisoverdracht over producten is hard nodig én vraagt sneller om vernieuwing omdat de technologie in rap tempo verandert.

Hoe zit het met verandering in het onderwijs?

Jan Rotmans, hoogleraar transitiekunde, voorziet transities in de sectoren onderwijs, zorg, energie en financiën.[3] Net als in de zorg zijn in het onderwijs verbroken verbindingen: tussen de leraren en de leerlingen, tussen de school en de leerlingen, tussen de monitoring wereld en de echte wereld en tussen het imago van de school en de identiteit.

Leerlingen brengen een heel andere ervaringswereld mee! Daarop aansluiten maakt veel mogelijk, zowel voor leerling als leraar. Zo hield de docent MIT via skype zijn volggesprekken met twee leerlingen die hun stage liepen in Malta.

Hoe houdt onderwijs, vooral het beroepsonderwijs de aansluiting met het werkveld bij?

In feite moet het onderwijs vooruit naar vroeger zegt Rotmans. Terug naar de kern op een moderne en innovatieve wijze. Er is een transitie nodig: van bureaucratisch naar flexibel, van zakelijk naar menselijk, van gestandaardiseerd naar divers, van verstard naar ruimte biedend en van rendement naar kwaliteit.  

Wat voor appèl doet dit op het mbo? De veranderende economie leidt naar een nieuwe economie die decentraal, kleinschalig en circulair is. Dat brengt nieuwe beroepen, diensten, ontwerpen en verdienmodellen mee. Hoe kunnen studenten zich nieuwe kennis en skills eigen maken? Dat lukt in een MBO 3.0 dat horizontaal georganiseerd is, plat is met weinig bureaucratie en overheid. Een plek met innovatieruimte voor docenten en intensieve interactie tussen leerling en leraar. Waar docenten met onderwijsprofessionals alle informatiekanalen bundelen, omgaan met de diverse belanghebbenden en tegelijkertijd activerend en coachend zijn. Waar duurzaam sprake is van coproductie en co-creatie met de werkvelden waarvoor het beroepsonderwijs opleid.  Dat kan bijvoorbeeld door combinaties van leren, werken en ondernemen op innovatiecampussen.

Bovenal zijn  docenten nodig die anderen inspireren, zoals Jelmer Evers [4] (flipping the classroom) of Jorick Scheerens (practoraat).[5] In plaats van praten over wat er niet kan, doen ze het anders en tonen zo dat het kan. Van onderaf in de eigen school. Ze delen graag hun ervaringen. Zie de reeks van filmpjes over gebruik van social media in de les gemaakt door Jorick.[6]

Kanteling is noodzaak. Dat vraagt om friskijkers en dwarsdenkers, mensen die nog niet behept zijn met onderwijscynisme. Docenten zoals Jelmer en Jorick. Grote veranderingen gaan van onderaf ontstaan. 

Het Platform Onderwijs 2032 presenteerde januari jl. haar eindadviesrapport. Daarin staat de vraag centraal welke kennis en vaardigheden leerlingen, die nu voor het eerst naar school gaan, nodig hebben om in 2032 goed aan hun volwassen en werkende leven te beginnen.

Brengt dit doorbraken of blijven we steken in een ideologische discussie?

Het eindadvies benoemt een nieuw curriculum, omvattend  een vaste basis met taalvaardigheid, rekenvaardigheid, digitale vaardigheid, maatschappelijke  en sociale vaardigheid en kennis van de wereld. De geboden vaste kern van essentiële kennis gaat over drie domeinen: natuur & technologie, mens & maatschappij; taal & cultuur.[7] Kennis waarin de toekomst voorop staat betekent dat leerlingen niet alleen zaken leren omdat het historisch zo is gegroeid, maar omdat het voor de toekomst van belang wordt geacht. Dus onderdelen kunnen worden geschrapt die in de huidige leermethodes vanzelf spreken. Ook natuurwetenschappelijke feitenkennis. Het mag gaan om meer kennis van minder.

Blended learning, technologische vernieuwing in het onderwijs

Technologische vernieuwing in opleiden maakt  nieuwe leervormen mogelijk. Blended learning, het combineren van online leren met contactonderwijs, is een veel gebezigde term. Voor het werkveld medische techniek goed toe te passen: o.a. bij scholing van gebruikers van medische apparatuur en toepassingen in skillslabs en simulatie-settings; voor het realiseren van een systeem van certificeren.

Het RIVM-rapport ‘Risicovolle medische technologie en specifieke eisen van bekwaamheid’ wijst op e-learning.[8] Het Maastricht UMC ontwikkelde voor het onderhouden van bekwaamheden al een e-learning traject.[9] In de zorgacademie van Erasmus MC is een studie gedaan naar de blended learning aanpak van een opleiding  voor verpleegkundigen.[10]

Allemaal kennis en ervaring die je zo met elkaar kunt delen. De vakverenigingen onderkennen dat al. Op www.MTintegraal.nl delen medisch instrumentatie technici, klinisch fysici en biomedisch technologen hun actuele kennis, inzichten en onderzoeksresultaten. Op het a.s jubileumcongres van WIBAZ sleutelen ze samen aan de toekomst.

Zorg dat onderwijs – onderzoek – bedrijfsleven/zorginstellingen  een verbinding aangaan van duurzaam uitwisselen, oppakken, onderzoeken en ontwikkelen. Koppel aan het digitale MT-integraal een interactief platform, waarin verdiepende kennis- en ontwikkelvragen worden gedeeld en samen opgelost. Ontwikkel samen bij- en nascholing met blended learning. Geef samen vorm en inhoud  aan trajecten van bekwaamheid en certificeren. Laat co-creatie stimulans zijn voor het professionaliseren, het leren en ontwikkelen.

MT CoE  2032

Zo staat er in 2032 een MT Centre of Expertise (CoE), waarin gebundeld zijn de bij het werkveld Medische Techniek betrokken vmbo – mbo – hbo – wo; na- en bijscholing; blended learning expertise. Waar MT bedrijven en zorginstellingen samen met onderwijs livinglabs of fieldlabs inzetten. Geen centraal gebouw met vestiging op één plaats. Wel een fysiek en digitaal samenwerkend netwerk, horizontaal georganiseerd, gedragen en getrokken door de professionals uit het werkveld:  dus medisch technici en docenten samen, naast andere vakgenoten uit disciplines klinische en biomedische technologie, naast ontwikkelaars, ondernemers en managers uit het geheel van toeleverend MT bedrijfsleven en zorgorganisaties en -netwerken. Dit centrum is bekend in Nederland én daarbuiten. Een studente MIT gaat stage doen in Leuven. Het netwerk kan dus groter. De huidige mbo-MIT opleiding is verder uitgebouwd en geïntegreerd met een vernieuwd MT-A en MT-B. Het MT CoE is content en context gedreven. Docenten van de mbo-MIT opleiding halen er hun up-to-date kennis en kunde vandaan. Van daaruit onderhouden zij de contacten met de organisaties voor de stage, de praktijkopdrachten en onderzoeksprojecten. Want in 2032 doet het actieve Practoraat MIT van het mbo mee in onderzoekstrajecten binnen het MT CoE, waardoor vernieuwing van opleiden door blijft gaan.